از آیاتی که به مسئله رهبری حضرت موسی(ع) و حضرت یوسف(ع) پرداخته می توان دریافت که ویژگی ها و خصوصیاتی در تقوای سیاسی لازم است که نمی توان آن ها را نادیده گرفت. این ویژگی ها ارتباط تنگاتنگی با مسئله رهبری و نقش حساس و مهم آن دارد؛ زیرا کسی که در موقعیت رهبری و یا مسئولیت های اجتماعی و سیاسی نشسته است، لازم است در موقعیت های متعدد، کنش ها و واکنش های بسیار متفاوتی از خود بروز دهد. فشارهای کار و خواسته ها و نیازهای مردم آن چنان زیاد و متنوع و احساسات و عواطف ایشان چنان گوناگون است که نمی توان با یک شیوه به همه آن ها پاسخ داد. از این رو ظرفیت و سعه صدر مسئولان و اهل حکومت می بایست بسیار بیش از توان و سطح عادی باشد.
خداوند از جمله ویژگی های مسئولان حکومت و کسانی که در حوزه سیاسی کار می کنند، به صبر و شکیبایی ایشان اشاره می کند؛ زیرا مسئولیت سنگین مدیریت سیاسی، نیازمند صبر بسیار است و کسانی که از صبر برخوردار نمی باشند نمی توانند در برابر مصیبت ها و مشکلات و فشارهای درونی و بیرونی مقاومت کنند و سربلند از آزمون مدیریت بیرون آیند.
از دیگر ویژگی هایی که در این آیات بدان توجه داده شده، احسان است. احسان در فرهنگ قرآنی از دامنه بسیار وسیعی برخوردار است. گستره مفهومی و مصداقی آن موجب می شود تا اموری چون نیکوکاری، اعمال نیک و صالح، اموری فراتر از عدل و داد، چون ایثار و عفو و گذشت و اموری همانند آن را در بر گیرد.
بررسی نقش احسان در حوزه عمل سیاسی نیازمند تحقیق و تحلیل جداگانه ای است و در این جا به همین مقدار بسنده می شود که احسان یکی از کلیدی ترین مفاهیم و خصوصیات در حوزه سیاسی و رهبری است. در برخی از ادعیه از احسان به شفقت نیز تعبیر شده است. به این معنا که مسئولان سیاسی می بایست انسان هایی شفیق بوده و نسبت به توده های مردم و امت شفقت داشته باشند. البته احسان دایره وسیع و گسترده تر از شفقت دارد ولی بخش عمده ای از احسان نسبت به مردم در همین شفقت تجلی می کند؛ زیرا انسان شفیق نسبت به دیگری، از در نیکوکاری وارد می شود و نسبت به اعمال زشت و خطاهای مردم عفو و گذشت نشان می دهد و مردم را به اموری سخت نمی گیرد و مجازات و تنبیه ها را تشدید نمی کند.
از دیگر ویژگی هایی که رهبر سیاسی و مسئولان نهادهای دولتی نیازمند آن هستند توکل و استعانت از خداوند است. حوزه سیاسی جز به توکل و استعانت جویی از خداوند نمی تواند مدیریت شود؛ زیرا فشارها و توطئه های درونی و بیرونی، بسیار شدید و جانکاه است و گاه می شود که براساس معیارهای عقلانی وحساب و کتاب های معمولی نمی توان کاری را از پیش برد و شکست براساس این استانداردها و ملاک ها، یقینی است. در این جاست که نقش توکل و استعانت از خدا خودنمایی می کند و تأثیر شگرف خود را نشان می دهد.
انسانی که تنها از خدا می ترسد و نسبت به او خشیت و هراس داشته و تکیه گاه خود را خدا قرار دهد (انبیاء آیات 48 و 49 و اعراف آیه 128) هرگز در برابر مشکلات و فشارها کم نمی آورد و در مسئولیت رهبری و سیاسی شکست نمی خورد؛ زیرا چنین شخصی تنها به مسئولیت ها به عنوان وظیفه و تکلیف می نگرد و می کوشد تا حد توان و ظرفیت به آن عمل کند. بنابراین حتی شکست را برای خود پیروزی می داند و شکست ، موجب عقب نشینی و دلسردی او نمی شود. این گونه است که می تواند موفقیت های خویش را با درس گیری از شکست ها افزایش دهد و جامعه را به سمت و سوی کمال هدایت کند.
رهبر سیاسی و مسئولان نهادهای دولتی، خود را امین می شمارند و همین امانت داری است که وسواس و حساسیت ایشان را افزایش می دهد و آنان به خود اجازه نمی دهند که کوچک ترین کوتاهی و افراط و تفریطی نسبت به مسئولیت از خود نشان دهند؛ زیرا مسئولیت را عهد و پیمانی با خدا و امانتی از جانب او می شمارند.
آنان تنها برای رضایت و خشنودی خدا و بندگانش گام برمی دارد (لیل آیات 17 و 21) و همه حلال وحرام و احکام و قوانین را به دقت رعایت می کنند وحق را ضایع و تباه نمی سازند.
تقوای سیاسی است که رهبران جامعه را از خسران حفظ می کند و ترس و خوف را از دل هایشان می زداید (طلاق آیات 9 و 10 و اعراف آیه 35) و از تجاوز به حقوق دیگران بازمی دارد (مائده آیه 2) و تکبر و غرور نسبت به مردم را امری ناپسند می شمارد (آل عمران آیات 75 و 76) و از گرایش به مادیات و دنیاطلبی حفظ می کند (انعام آیات 69 و 70)