هر کدام از ما شهروندان ایرانی که طی سنوات گذشته? در انتخابات مشارکت موثر داشته ایم؛ با هدف و انگیزه خاصی وارد عرصه شده ایم.
تفویض قدرت و اختیارات تامه? به شخصی که قرار است من بعد نقش نمایندگی یک منطقه را برعهده بگیرد? کالای کم بهائی نیست که براحتی در اختیار هر کسی قرار بگیرد.
همانطور که می دانید علاوه بر قانون گذاری? نمایندگان حق استیضاح وزراء را نیز دارند. اما مردم نمی توانند وکیل خود را در صورت عدم توان در انجام تکالیف معینه و مصرحه در قانون اساسی استیضاح نمایند و یا او را مورد مواخذه قرار دهند. در چنین شرایطی می طلبد که مردم بین این کنش اجتماعی و دیگر کنش های زندگی خود تفاوت آشکاری قائل شوند.
حق انتخاب کاندید اصلح با مردم است و این نیز میسر نمی گردد مگر اینکه پیش از زمان برگزاری انتخابات? انتخاب کنندگان که مردم باشند? معیارهای مشخصی را برای خود معین و تعریف نماید.
اگر شهروندان ایرانی بر اساس معیار مشخص و ویژگی های مدونی اقدام به انتخاب نماینده نکنند? چه بسا پس از مدتی پیامدهای ناشی از انتخاب غلط آنها متوجه قاطبه شهروندان خواهد شد.
بنابراین? بر همگان لازم است بدور از تعصبات قومی و قبیله ای با بهره گیری از خرد جمعی و با هدف تامین برنامه های ملی و منطقه ای به سمت و سوی نوعی گزینش مبتنی بر عقلانیت حرکت نموده و پیش از ورود به عرصه انتخابات? انتظارات خود را از کاندیدای مورد نظر فهرست نموده و سپس با بررسی های لازم در مورد هرکدام از آنها? اقدام به انتخاب فردی نمایند که می تواند انتظارات جمعی را بهتر از توقعات فردی برآورده نماید? هر چند که چنین عملی در چارچوب قانون نیز در حوزه انتظارات میگنجد. بر این اساس برخی معیارها برای شناخت کاندید اصلح از غیر آن? در ذیل آمده است. که شهروندان با بهره گیری از تفکرات خود و یا مشورت با صاحبان اندیشه میتوانند حلقه های مفقوده را بر آن اضافه نمایند تا آثار مترتب بر آن متوجه لایه های پیدا و پنهان جامعه شود.

1- داشتن تقوا و پرهیز گاری از مهمات مورد نیاز برای انتخاب نماینده خواهد بود. باید بپذیریم فردی که دارای تقواست? بهتر از دیگران می تواند نقش وکیل بودن را ایفا نماید. در آیات شریف قران نیز بر این موضوع اشاراتی شده است که «ما قدرت را دست به دست می گردانیم تا مقام اهل ایمان مشخص شود» و در جای دیگر می فرماید: «ما قدرت را دست به دست می گردانیم تا از بروز فساد جلوگیری نمائیم» یعنی از قدرت برای اصلاح امور مردم استفاده شود و لاغیر.در این راستا امام امت نیز در زمان حیات مبارک خود جمله ای داشتند که ذکر آن خالی از فایده نخواهد بود. «انسان اگر علم بیاموزد و در کنار آن تقوا نباشد? بوی تعفن ان برای همگان آزار دهنده خواهد بود». یعنی در یک جامعه اسلامی? عالم بدون تقوا نمی تواند منشاء خدمات ارزشمند باشد.

2- هرچند تحصیلات بالا یکی از شرایط کاندید شدن در این دوره می باشد اما اگرصرف این معیار مورد نظر انتخاب کنندگان باشد? چندان وافی به مقصود نخواهد بود. لذا? چون غالب کاندیداها واجد این ویژگی هستند بایستی انگشت اشاره به سمت کسی نشانه رود که قدرت تحلیل بالاتری در مسائل سیاسی? اقتصادی? اجتماعی و فرهنگی حوزه انتخاباتی خود? کشور? منطقه و فراتر از آن را دارد. به عبارت دیگر قدرت تحلیل مسائل در سطح خرد و کلان در ابعاد مذکور را دارا باشد. نیاز به گفتن ندارد که شناخت مسائل مرتبط با ابعاد مذکور? تئوریزه نمودن آنها? تفکرات سیستماتیک? توان ترکیبی و قدرت بالا در تشخیص سره از ناسره و حق از باطل و ارائه راهکارهای مناسب? توسط نماینده از لوازم یک مجلس مقتدر خواهد بود.

3- داشتن انعطاف در برابر نظرات و انتقادات مثبت و سازنده دیگران هم از جمله لازمه های کار کاندیدا می باشد. فردی که دارای رسوبات فکری خاص خود باشد و خود را سرامد دیگران در تقابل با مسائل اجتماعی تلقی کند? نه تنها به راحتی از پس غالب امور بر نخواهد آمد? بلکه بعد از مدتی دیگران را نیز از اطراف خود پراکنده نموده و اعتماد آنها را از خود سلب خواهد کرد. لذا? چون هرکس نمی تواند به تنهائی تجربه هر موقعیتی را بدست آورد و به تبع آن قدرت شناخت موضوعات مختلف را کسب نماید؛ لازم است خود را پذیرای پیام های جدید با هر وسیله و ابزاری سازد به شرط اینکه در قبال دریافت اطلاعات و پیام های تازه? موقعیت خطیر نمایندگی را با امتیاز دهی به اشخاص ویژه به خطر نیاندازد و فقط خود را نوعی هم فکر در رتق و فتق امور با موکلین جا دهد و کار آنها را هم در این زمینه تلقی و ارزیابی نماید تا باعث انتظارات بیجا و خارج از قواعد مرسوم در دیگران نشود.

4- حضور در میان موکلین و شنیدن درد و دل غالب آنها که امکان ارتباط مستقیم با نماینده را ندارند از ضروریات زندگی در جامعه مدعی مردم سالاری دینی است. این موضوع اگر چه منجر به حل مشکلات مردم نشود? ولی موجب افزایش اعتماد اجتماعی به وکیل می شود و در این زمینه کاندید بایستی قدرت خود را وسیله ای در راستای حل مشکلات مردم تلقی نماید نه خدای نخواسته وسیله خود برتر بینی بر دیگران. لذا? گشت و گذار های امروز انتظارات فردا را ایجاد می کند و انتظاری مقدس خواهد بود که در چاچوب قانون و شرع مقدس باشد نه فراتر از آن و هرکسی انتظاری خارج از این قاعده داشته باشد چه در کوتاه مدت و چه در بلند مدت به ساختار نظام و مشروعیت آن خدشه وارد می سازد.

5- کاندیدا ها از دادن وعده های غیر عملی به مردم اجتناب نمایند? چرا که قانون اساسی وظایف آنها را مشخص نموده و هر وعده ای فراتر از آن نوعی بدعت در قانون گریزی? دروغ پردازی سیاسی و شانتاژ های تبلیغاتی تلقی خواهد شد. اینجاست که اعلام پایبندی به قانون اساسی مهمتر از اصول مقدس دیگری است که اعلام می شود. زیرا طرح یک فرع نمی تواند مقدم بر اصل و اساس آن باشد.

6-کاندید باید با طرح و برنامه باشد? یعنی از همین زمان کاندید شدن برای خود طرحهائی را برای زمان نماینده شدن لحاظ کرده باشد. اگر این توان در وی نباشد و منتظر قرار گرفتن در موقعیت مجلس باشد به نوعی فرصت های طلائی فعلی خود را هدر داده است و آن زمان برای تمرین کردن دیر خواهد بود. در جامعه ما مسائل عدیده ای چون بیکاری? مواد مخدر? اختلاس های کلان? رانت خواری ها و … وجود دارد? کاندیدها باید برای هر کدام راهکار و برنامه ای داشته باشند. بویژه در زمینه بیکاری و ایجاد اشتغال که بسیاری از مسائل مرتبط با خود را در سطح جامعه ایجاد کرده اند.

7- محبوبیت و کارائی هم از ویژگی های دیگر یک کاندید خوب خواهد بود یک کاندید که واجد یکی از این دو ویژگی بدون دیگری باشد نمی تواند کاندید مطلوبی تلقی شود بهتر انست دنبال کسی باشیم که دارای این دو. ویژگی لازم به طور هم زمان باشد. حال ممکن است که کاندیدی دارای هر دوی این ویژگی ها نباشد در چنین شرایطی به نظر می رسد کارائی و توان عملیاتی فرد برای جامعه سازنده تر باشد تا محبوبیت هر چند هرکدام بدون دیگری هزینه هایی را به دنبال خواهند داشت.

8- ایجاد تحول با وضع قوانین در سازمانها و اداراتی که فاقد کارائی و بهره وری لازم هستند. بایستی مد نظر کاندیداهای امروز و نمایندگان فردا باشد و مردم به این ویژگی مهم عنایت کافی داشته باشند. زیرا عدم توجه به تحولات اجتماعی از سوی نمایندگان میتواند جامعه را به رخوت وسستی و ایستائی سوق دهد که در شرایط فعلی جهانی که همه برای سبقت بر دیگران تلاش مستمر دارند? می تواند به ساختار جامعه آسیب های فراوانی برساند.

9- توجه به عدالت اجتماعی و فراهم کردن فرصت های برابر اطلاعاتی? علمی و اقتصادی جهت تغییرات سازنده در زندگی مردم و بالا بردن توان آنها در تقابل با تورم موجود در جامعه و ارائه راهکارهای لازم جهت کنترل تورم و افزایش رفاه عامه مردم.

10- شجاعت در بیان مشکلات? نماینده زبان گویای مردم است و کرسی قدرت نیز در اختیار وی قرار داده شده است. اگر در بیان مشکلات اعم از داخلی و خارجی تعلل و تزلزل به خود راه دهد? چه بسا بعد از مدتی حالت انفعالی او به موکلین هم سرایت نماید و روحیه دفاع از حق را در میان آنها? دچار خدشه کند.

11- آشنائی با چارت سازمان ها و ادارات و شناخت مسائل و مشکلات آنها نیز ازجمله لوازم کار نمایندگی است که بی توجی به آن می تواند زمینه ساز سکوت نماینده در مواقع ضروری باشد.

12- شناخت منابع درآمدی و محل های هزینه ای کشور? مجلس هر ساله بایستی لایحه مودجه? ماده واحده و تبصره های آن را مورد بحث و بررسی قرار دهد و از این طریق دریابد انچه به استان و حوزه انتخابیه تعلق می گیرد عادلانه است یا نه؟ در صورت مشاهده مورد خارج از عدالت تذکرات لازم و برخورد های قانونی داشته باشد.

13- شناخت مزیت های نسبی در حوزه اقتصاد برای هر منطقه? بخشی از اطلاعات علمی نماینده بایستی در ارتباط با مسائل اقتصادی جامعه باشد اگر نماینده فاقد بینش اقتصادی باشد نمی تواند در ایجاد اشتغال? کاهش تورم? خلق بنگاههای زود بازده و بهره گیری از توان محلی قدمی بردارد? لذا? لازمه این امر آشنائی با مفاهیم و محتوای موضوعات اقتصادی می باشد.

14- شناخت استانهای برخوردار و کمتر توسعه یافته? جهت برابر سازی و برقراری شرایط عدالت اجتماعی در آنها و کاهش نابرابری های فضائی میان مناطق نیز از جمله موارد دیگر است که مردم بایستی به آن توجه کافی داشته باشند.

15- توانا سازی نیروهای کار برای هر منطقه با جذب امکانات لازم? استعداد های سرشاری در هر منطقه وجود دارد ولی در شرایط برابر امکان موفقیت کسانی بیشتر است که با بهره گیری از امکانات توان عملیاتی خود را افزایش میدهند بر این اساس نماینده باید بتواند به این مهم بپردازد در غیر اینصورت نمی توان امید فراوانی به کسانی داشت که از امکانات زندگی مردم غافل هستند.

16- تقویت مراکز علمی? تحقیقاتی? آموزشی و ورزشی نیز از جمله موارد دیگری است که مردم بایستی از کاندیداهای مورد نظر خود انتظار داشته باشند. اهمیت هرکدام از موارد یاد شده بر کسی پوشیده نیست? بلکه غفلت از آنها است که پایه های پیشرفت جامعه را با مشکل مواجه می سازد.

17- بهره گیری از نخبگان در حوزه های مختلف? در بسیاری از اوقات احتمال آن وجود دارد که نماینده برای ارائه طرح و یا تصویب لایحه ای نیاز به کسب اطلاعات بیشتر و مشاهده جوانب مسئله را داشته باشد در این شرایط نخبگان هر منطقه میتوانند بهترین یاور برای یک نماینده باشند.

18- باز بودن گستره ی فکری نماینده? کاندیداهای امروز چنانچه برنده میدان انتخاباتی شوند؛ بایستی فراتر از اطرافیان خود به محیط پیرامون توجه داشته باشند. مناصب اداری ارث هیچ کاندیدی نیست و اطرافیان نیز وارث آن نباید باشند. وظیفه کاندیداها در صورت وارد شدن به این عرصه? بایستی بهره گیری از کلیه نیروهای توانمند? به منظور افزایش مشروعیت نظام و رضایت از آن باشد نه مصادره مناصب اداری و ایجاد جمهوری پسرخاله (اصظلاحی که توسط برخی جامعه شناسان برای قرار گرفتن در چنین موقعیتی بکار می رود).