به نام خدا
عید یعنی چه؟
تاریخچه وپیشینه ی آن
عید در قرآن وروایات
عید نوروز ؛ وحجیت شرعی یا عدم حجیت آن؟
آداب ورسوم عید نوروز مطلوب یا نا مطلوب؟
و یک پیشنهاد!
در نوروز هدیه ای برای امام علی (ع) آوردند ،حضرت پرسیدند این چیست؟ عرض کردند: یا امیر المؤمنین امروز نوروز است ؛امام (ع) فرمودند: اِصنعوا لنا کلَّ یوم نَیروزا «هر زمان را نوروز کنید (با هدیه دادن ،بخشش وترک معصیت)» (1)
عید در لغت از «عود» به معنای بازگشت است بازگشت به خود ، بازگشت به فطرت پاک وایمان سرشار به خدا، لذا حضرت عیسی علی نبینا وآله وعلیه السلام روز نزول مائده ورحمت الهی را «عید» نامید « اللَّهُمَّ رَبَّنَا أَنزِلْ عَلَیْنَا مَآئِدَة مِّنَ السَّمَاء تَکُونُ لَنَا عِیدا لِّأَوَّلِنَا وَآخِرِنَا...»(2)
همانطور که در روایات آمده است؛ نزول مائده در روز یکشنبه بود وشاید یکی از علل احترام روز یکشنبه در بین مسیحیان نیز همین باشد.(3)
عید روز بازگشت به فطرت سلیم است
عید روز،بزرگداشت خالق است «...ولتُکمِلوا العِدة ولتُکبّروا...»(بقره/185)
عید روز، ذکر ویاد خداست «وذکر اسم ربه فصلی» (اعلی/15)
عید روز،دستگیری ویاری دیگران است «قدافلح من تزکی» (اعلی/14)
عید روز، ترک گناه است «مولا علی (ع) : یوم لایعصی الله فیه فهو عید» (4)
عید روز، نزول رحمت ومائده ی الهی است {اللَّهُمَّ رَبَّنَا أَنزِلْ عَلَیْنَا مَآئِدَة مِّنَ السَّمَاء تَکُونُ لَنَا عِیدا لِّأَوَّلِنَا وَآخِرِنَا...} «بار الها، پروردگارا، از آسمان، خوانى بر ما فرو فرست تا عیدى براى اوّل و پایان ما باشد. »
عید روز ، پاداش نیکوکاران است «امام علی ع: یوم یثاب فیه المحسنون» (5)
عید روز ،زیان هرزه کاران است « امام علی ع: یخسر فیه المبطلون» (6)
حجیت عید نوروز از نظر شرعی وعقلی
چند روایت در باره ی عید نوروز به ما رسیده است از جمله دو روایت را مرحوم علامه مجلسی در کتاب گرانسنگ بحار الانوار نقل کرده اند که در ظاهر متعارض بوده ،ناسازگارند :
روایت مُعلّی بن خُنَیس از امام صادق (ع) ،که ایشان روز عید نوروز را دارای مبنای شرعی واز روزهای ائمه ی شیعه دانسته ،که ایرانیان آن را حفظ کرده اند . (7)
اما در روایت دیگری که منصور دوانیقی از امام موسی بن جعفر(ع) تقاضایی دارند ولی امام (ع) نوروز را از سنتها ورسوم ایرانیان دانسته وفاقد حجت شرعی می دانند چرا که اسلام آن را منسوخ کرده است . (8)
مرحوم علامه مجلسی (ره) در ذیل روایت می گوید : این خبر مخالف با خبر معلّی است ودلالت بر عدم اعتبار شرعی نوروز دارد سپس ایشان اخبار معلّی را قویتر ومشهور تر دانسته وحمل بر تقیه می داند .
ضمنا برخی از علما ی بزرگوار ،ذیل این احادیث ،هر دو روایت را فاقد شرایط حجیت دانسته وبنا بر قول امام علی (علیه السلام )که نوروز را هر روز دانستند (9) واینکه هرروزی که در آن نافرمانی خدا نباشد ،عید است ، لذا برای خصوص عید نوروز حجیت دینی قایل نشده اند . اما در نهایت برخی آداب ورسوم ایرانیان ،که از رسوم خوب وبلاشکال از نظر شرع مقدس است ؛ همچون دید وبازدید وصله رحم را مورد تأکید وتآیید قرار داده اند .
در نتیجه؛
هر چند اصل حجیت عید نوروز از نظر شرعی ثابت نشد ولی آنکه مهم وقابل توجه است ، برخی آداب ،رسوم وافعال بسیار خوب عید نوروز ایرانیان از جمله :
صله رحم ،دید وبازدید، یاد بزرگترها، رفع کدورتها، بخشش وعفو یکدیگر، نظافت وپاکیزگی ، شادی حقیقی، مسافرت وتفریح سالم، هدیه دادن ودهها کار خیر وعاری از لغو وخرافات است که کاملا مطابق آموزه های دینی واسلامی می باشد .
*** واما پیشنهاد :
امام رضا (ع) وامام صادق (ع) در عظمت عیدغدیر فرموده اند : هذه عَیدالله الاکبر ، آری عید غدیر ،عیدی با عظمت تر وشریف تر از اعیاد وروزهای دیگر . (10)
لذا آیا بهتر نیست ؛ لا اقل !بخشی از تعطیلی قابل توجه،صله ارحام ،دید و بازدیدها وهدیه دادنهای مردم مسلمان ایران را ، از نوروز - که نتوانستیم حجیت شرعی ودینی اش را ثابت کنیم و فقط بخشی از آداب ورسوم نیک آن را مورد تأیید اسلام دانستیم وبخشی از آداب خرافی ومخالف دین آن را قابل دفاع ندیدیم - به عید الله اکبر یعنی عید غدیر که مورد تأیید کامل اسلام است وتمام آداب پسندیده ورسوم نیک ، در آن تعبه وسفارش شده است ، منتقل نماییم ؛
چرا که تمام اعمال وآدابی که فی الحال در باب دید و بازدید ها ، صله رحم ها ، هدیه دادنها و ...در ایام نوروز انجام می گیرد ، دستورات رسول مکرم اسلام (ص) وائمه ی اطهار (ع)برای احیای غدیر در روز بزرگ عید غدیر است ./.
دوستان! پس عید ،روز خدا ، یوم الله است ؛ آن را با گناه ،با امور باطل ،لغو ولعب وهرزه ،خراب وآلوده نکنیم و با این کار ، مسیر طبیعی وفطری زندگی را از ریلش خارج نسازیم.
به هر حال
عیدتان مبارک وسراسر مسرت وشادی ./.
پاورقی :
1-من لایحضره الفقیه ،ج 3، باب الهدیة ،حدیث 4073
2-سوره مائده آیه ی 114
3- تفسیر نمونه ج 5 ص 131
4- نهج البلاغه/ حکمت 428
5- تنبیه الخواطر ، ج2 ص 157
6و9- میزان الحکمه ، ج8 ص 308 تا 313 (العید)(14 جلدی)
7- بحار الانوار، 59/92/1
8- بحار الانوار 59/100/2 و منتهی الآمال ص 826 باب موسی بن جعفر (ع)
10- زاد المعاد، علامه مجلسی،ص 323
و مصباح المتهجد،شیخ طوسی،ص 736 به نقل از مفاتیح نوین،آیت الله مکارم وهمکاران،
